Sommige mensen hebben weleens gehoord van een rouwclown. Maar vaak kleeft er een negatieve bijsmaak aan het woord ‘clown’. Daarom noem ik mensen die dit vak op professionele wijze uitvoeren ontmoetings-kunstenaars 'rondom rouwen'.
Deze professional geeft op kunstzinnige wijze vorm aan het afscheid nemen. Hij heeft van alles bij zich wat hij kan inzetten, zoals een muziekinstrument, attributen, zakdoekjes… Op basis van wat van tevoren afgesproken is, kiest hij voor muziek, een lied, een gedicht, een toepasselijke act, of nog anders. En waar dat klopt, zet hij als ‘rouwclown’ humor in. Hij creëert verbondenheid door spel, in vormen die voor dat moment geschikt zijn. Daarover was al eerder overleg met de stervende zelf, met de contactpersoon of de uitvaartondernemer.
Van tevoren wordt besproken welke kleding deze rouwclown het beste kan dragen: of dat met kleur mag zijn, of liever wat soberder. Hij heeft ook een clownsneus bij zich, die eventueel opgezet kan worden als dat gepast en zinvol is. De kleur van de neus is rood: de kleur van het hart. De ontmoetings-kunstenaar brengt hartenwarmte - en dat symboliseert dat rode neusje.
Van tevoren of in de ontmoeting met de nabestaanden leert de ontmoetings-kunstenaar kennen wie de gestorvene in wezen is. Dat maakt hij zichtbaar met spel en hoorbaar met muziek. Daardoor voelen de nabestaanden dat er verbinding met het wezenlijke van de gestorvene is. Dat geeft vertrouwen en steun. Daardoor kunnen de nabestaanden hem toelaten in hun proces van rouw en daar meerwaarde aan beleven.
Kinderen krijgen snel een natuurlijke verbinding met de ontmoetings-kunstenaar. Omdat hij helemaal beschikbaar is voor hen en alle ruimte en aandacht voor het kind heeft, kan het kind elk moment dat het daar behoefte aan heeft naar deze rouwclown toe gaan en troost of verlichtend spel vinden. Een enorme ontlasting voor de ouder(s), ook op de momenten dat zij hun aandacht ergens anders aan willen geven.
December 2002: De vader van een gezin met drie jongens sterft een week voor Kerst. De dag voor Kerstmis is de uitvaart en de begrafenis. Samen met twee andere rouwclowns die het gezin hebben leren kennen, speel ik een spel rond de kist. De familie en de uitvaartonderneemster zijn daarbij aanwezig. We brengen de kist als een ‘ruimteschip’ naar het Land van het Licht. De familie beleeft het mee en de uitvaartonderneemster zegt later: “Zoiets bijzonders heb ik nog nooit meegemaakt" - terwijl zij toch al jaren in het vak zit!
Tijdens de uitvaart zijn wij beschikbaar voor de jongens, die daar ieder op zijn eigen wijze dankbaar gebruik van maakt. Bij de begrafenis maken we muziek. En daarna, wanneer de gasten vertrokken zijn, helpen wij moeder en de jongens bij het afscheid nemen rond het graf. Een regenboog verschijnt aan de hemel...
Begin 2019: Een vrouw van in de veertig hoort plotseling dat ze nog maar enkele weken te leven heeft. Wij ontmoeten haar één keer, maar ze is gelijk gegrepen door het spel en wil dit op haar uitvaart hebben. De drie rouwclowns die haar hebben leren kennen, bespreken hun aandeel met de uitvaartondernemer. Want al snel sterft deze vrouw, wiens wens het ooit was om zelf Contactclown te worden…
De drie kunstenaars worden gevraagd om mensen te ontvangen in het uitvaartcentrum. Daarna om bij de kist te spelen: deze rouwclowns spelen een rustig spel met zacht gekleurde grote ballonnen, die ook weer een spel van licht en schaduw geven op de kist... zonder tekst of muziek, maar even stilte tijdens dit lichtspel. Door de aanwezigen wordt dit spel als rustgevend ervaren. De familie is dankbaar met deze bijdrage. Bij het wegrijden van de kist helpen de clowns met 'uitzwaaien'. Daarna delen ze een hart uit, ter nagedachtenis aan de dierbare overledene.
Enkele jaren geleden: Twee rouwclowns hadden een gezin waarvan de moeder gestorven was, goed leren kennen toen zij nog leefde. Zij hadden rond het ziek- en sterfbed van moeder gespeeld met het gezin en de vraag werd gesteld of dit ook rond de kist tijdens de uitvaart kon. Bovendien werd gevraagd of de clowns mee konden gaan met de rouwbus van huis uit naar het uitvaartcentrum. En ten slotte of we samen met de clowns en hen bij de ovens wilden zijn als de kist voor crematie daarin werd geschoven. Dat alles ter ondersteuning en begeleiding van de twee kinderen.
Bij de uitvaart vroegen we of er nog meer kinderen in de zaal waren die mee wilde spelen. Er was een buurmeisje dat gelijk graag meedeed: zij had enkele jaren geleden haar eigen moeder verloren. Letterlijk, want rondom het sterven van haar moeder werd zij als klein meisje overal bij weggehouden... Dankzij het meespelen rond de kist gebeurde er iets bij haar. Ze beleefde alsnog wat ze na het sterven van haar moeder niet kon beleven. Dat verloste haar van haar depressieve gevoelens, werd ons later verteld!